در این شماره نشریه رشد، به سراغ خانم فهیمه حسینیان، سرگروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی استان سمنان رفته‌ایم؛ در آغاز گفت‌وگو، از ایشان می‌خواهیم که تعریف خود را از معلم موفق بیان کنند.
به عقیده من، هر معلمی به همان میزانی که به اهداف متعالی آموزش‌وپرورش نزدیک شده باشد، موفق است. قطعاً پرورش دانش‌آموزان خلاق، پرانرژی، متکی به نفس و آراسته به اخلاق انسانی، هدف و مقصود آموزش‌وپرورش است. در این راه علاقه به کار، خستگی‌ناپذیری، دانش توأم با مهارت، آشنایی با برخی علوم روان‌شناسی و تلاش بی‌وقفه برای رسیدن به اهداف عالی از یک معلم، فردی موفق می‌سازد.
به نظر شما ویژگی‌های بایسته دبیر ادبیات چیست؟
از آنجا که هدف از آموزش ادبیات، گذشته از آشنایی دانش‌آموز با آثار فاخر ادب فارسی و حظ و لذت ادبی، آموزش نیکی، اصول اعتقادی و فرهنگی و ملی و تغییر مثبت رفتار از طریق آثار ادبی زاییده فرهنگ ایرانی است معلم ادبیات لازم است ضمن آگاهی از دانش‌های ادبی و اهداف عالی متون فاخر و تلاش برای بسط اندیشه‌های مندرج در این متون، از لطافت ادبی برخوردار باشد، شیوه‌های کارآمد و مطلوب تدریس این متون را بداند و به‌طور مستمر میزان موفقیت خود در محقق کردن دو عنصر لذت و سودمندی را از بازخورد دانش‌آموزان بسنجد.
شاید تدریس موفق در ادبیات بیش از هر درس دیگری به مطالعه مستمر معلم نیاز داشته باشد؛ زیرا دریای ادبیات بسیار گسترده‌تر از آن است که معلم ادبیات خود را بی‌نیاز از رویارویی با امواج زاینده آن بداند.
شما در تدریس چه روش‌های بدیعی داشته‌اید؟
من هر یک از عناوین درسی ادبیات را به روشی تدریس می‌کنم؛ مثلاً در تدریس متون و اشعار کهن بیشتر روش تدریس معکوس را به کار می‌گیرم و از دانش‌آموزان می‌خواهم که قبل از تدریس، معانی لغات را یاد بگیرند. گاهی نیز جلسه پیش از تدریس خوانش متن یا شعر را برگزار می‌کنم.
گاهی پیش از تدریس متون و اشعار داستانی، تمام یا قسمتی از داستان را به شیوه قصه‌گویی با هدف ایجاد انگیزه برای دانش‌آموزان می‌گویم. در تدریس مفهوم ابیات و عبارات نیز تقریباً همیشه از شیوه‌های پرسش و پاسخ و بارش مغزی استفاده می‌کنم.
برخی درس‌های نگارش را هم به کمک بازی‌های فکری در کلاس درس می‌دهم.
از خوانش و مطالعه کتاب از سوی دانش‌آموزان و بازگو کردن خلاصه کتاب نیز برای دستیابی به اهداف نگارش بهره می‌گیرم.
علاوه بر همه این‌ها، معتقدم که درس‌پژوهی فرایندی است که فرصت هم‌اندیشی، نقد و اصلاح و یادگیری و یاددهی را در اختیار معلم می‌گذارد؛ بنابراین، سعی می‌کنم در فرصت‌های مناسب از این فرایند استفاده کنم.
اگرچه درس‌پژوهی یک شیوه خاص تدریس نیست، به موفقیت در امر تدریس برای مجری و دست‌اندرکاران بسیار کمک می‌کند.
از روش تدریس مشارکتی هم با مشارکت دانش‌آموزان گاهی بهره برده‌ام.
به‌طور کلی، برای هیچ موقعیتی روش خاص واحدی را در نظر ندارم. سعی می‌کنم رویکرد و روش آموزش را با توجه به در نظر گرفتن موقعیت، مخاطب و محتوا تعیین کنم.
از خاطرات به یادماندنی دوران معلمی و تدریس خود نمونه‌ای را ذکر کنید.
جدیدترین خاطره من مربوط به کلاس نگارش است. دانش‌آموزی اندوه ناشی از واقعه غم‌انگیز مرگ مادرش را با چنان مهارتی توصیف کرده بود که من تصمیم گرفتم از طریق عوامل اجرایی دبیرستان برای کمک به بهبود وضعیت روحی ـ روانی دانش‌آموز اقدام کنم اما همکاران اجرایی گفتند که چنین اتفاقی از اصل و اساس نیفتاده بلکه تأثیر قدرت قلم دانش‌آموز است.
مهم‌ترین شاخصه‌ها، محاسن و معایب کتاب‌های درسی را ذکر کنید.
از مهم‌ترین شاخصه‌های کتاب‌های درسی جدید می‌توان به تازگی و نوبودن متون، تنوع و تکثر و شمول مطالب اشاره کرد.
متون متنوع و جدید کتاب‌ها فرصت تازه‌ای در اختیار معلم و دانش‌آموز می‌گذارند تا ضمن آشنایی با آثار فاخر دیگری از گنجینه ادب فارسی، دستاوردی تازه از لذت و سودمندی داشته باشد.
نیز کتاب نگارش فرصتی طلایی و ویژه برای دانش‌آموز و معلم فراهم می‌کند تا به درک تازه‌ای از مفاهیم مربوط به قلمرو ادبیات، نویسندگی، تعامل، اخلاق شهروندی، خلاقیت و ... برسند.
در عین حال، از آنجا که هر اثر و تجربه تازه میدان آزمایش هنر تدوین‌کنندگان است، با وجود همه زحمات، برخی از متون برای دانش‌آموزان دلچسب نیست که البته تفاوت سلایق می‌تواند موجب بروز این مشکل باشد. همچنین، در برخی دروس فارسی سؤالات کارگاه‌های متن‌پژوهی، همه آموخته‌های مربوط به سه قلمرو را نمی‌سنجد. توجه کم به ادبیات معاصر و در نظر نگرفتن چینش مطالب از آسان به مشکل از دیگر معایب این کتاب‌ها می‌تواند باشد. اساسی‌ترین مشکل، حجم زیاد مطالب کتاب‌های فارسی، به‌ویژه در کتاب فارسی پایه دوازدهم است که باید در فرصتی کوتاه تدریس شود.
نظر شما درباره مجله رشد زبان و ادب فارسی چیست؟
حضور استادان به‌نام ادبیات فارسی این مجله را وزین و پرقدر ساخته است. از طرفی، اینکه بیشتر این استادان در تألیف کتب درسی ادبیات هم نقش داشته‌اند، کمک شایانی به تبیین موضوع‌های ادبی درسی و غیردرسی کرده است. ضمن اینکه بستر مناسبی برای نقد و تحلیل موضوعات درسی از طرف معلمان این دروس فراهم کرده است. ای کاش همه استان‌ها فرصت آشنایی معلمان ادبیات را با این مجله فراهم کنند.
یکی از آثار شاخص خود را معرفی کنید.
من تاکنون غیر از پایان‌نامه چند مقاله برای شرکت در همایش‌ها ارائه داده‌ام اما از میان آن‌ها مقاله‌ای در حوزه گویش‌شناسی را که در آن ارتباط دو گویش از استان سمنان با گویش پهلوی و فارسی باستان مقایسه می‌شود و آن را به همایش بین‌المللی گویش‌شناسی دانشگاه سمنان ارائه کرده‌ام. می‌توانم به‌عنوان اثر شاخص خود نام ببرم.