اشاره
این مقاله خلاصه‌ای از پایان‌نامه کارشناسی ارشد یکی از فارغ‌التحصیلان رشته علوم تربیتی، گرایش برنامه‌ریزی آموزشی از دانشگاه آزاد دزفول درسال ۹۵ است.
چکیده
هدف این پژوهش بررسی تأثیر روش تدریس «جیگساو» بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایه دوم تجربی با کنترل متغیر هوش در منطقه سردشت دزفول در درس زیست‌شناسی بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی و جامعه آماری این پژوهش همه دانش‌آموزان دختر مشغول به تحصیل در پایه دوم تجربی مدارس متوسطه دوم منطقه سردشت دزفول بودند. دو دبیرستان با توجه به همگن بودن براساس متغیرهای سطح سواد و سابقه تدریس معلمان به‌روش هدفمند انتخاب شدند. دانش‌آموزان به شیوه تصادفی ساده، به‌روش قرعه‌کشی در دو کلاس به‌عنوان گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. در ابتدا یک پیش‌آزمون و آزمون هوش از همه دانش‌آموزان گرفته شد، سپس روش تدریس «جیگساو» برای گروه آزمایش انجام شد؛ اما در گروه کنترل همان روش تدریس سنتی اجرا شد. در پایان، از دانش‌آموزان دو گروه پس‌آزمون گرفته شد. با استفاده از آنالیز کواریانس نتیجه گرفته شد که روش تدریس «جیگساو» در مقایسه با روش سنتی تأثیر بیشتری بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در درس زیست‌شناسی داشته است.
مقدمه
برای رسیدن به جامعه‌ای مطلوب که افراد آن بر سرنوشت خود حاکم باشند و با هم زیستن، مشارکت، مسئولیت‌پذیری هدف اصلی توسعه همه جانبه جامعه باشد، باید در نهاد آموزش‌و‌پرورش تحولی ایجاد شود و این تحول با به‌کارگیری روش‌هایی که متضمن فعالیت و مشارکت یادگیرنده در آموزش است، امکان‌پذیر و عملی است.
از جمله دروسی که پیشرفت تحصیلی در آن حائز اهمیت است و به‌عنوان موضوعی محوری و پایه‌ای در نظام آموزشی مطرح می‌شود، درس زیست‌شناسی است. آموزش زیست‌شناسی در زندگی فردی و توسعه فناوری و علم برای پیشرفت افراد و جامعه حیاتی است. از مهم‌ترین چالش‌هایی که معلمان زیست‌شناسی در زمینه روش تدریس با آن روبه‌رو هستند، این است که به شیوه‌ای تدریس کنند که دانش‌آموزان را به یادگیری مفاهیم این علم قادر سازند تا آن‌ها با فرآیند مهارت‌ها آشنا شوند و نگرش مثبت علمی پیدا کنند. با توجه به این موضوع، در سال‌های اخیر در سطح جهانی شیوه‌های آموزش زیست‌شناسی مورد بازبینی و تغییر قرار گرفته است. ماحصل این تغییرات باید آن باشد که یادگیری تا حد‌امکان از حالت انفعالی خارج و به‌سمت آموزش فعال متمایل شود. با عنایت به اینکه یادگیری مشارکتی به‌عنوان یکی از روش‌های یادگیری فعال مطرح است؛ استفاده از روش یادگیری مشارکتی می‌تواند به‌عنوان یک روش تدریس مناسب در آموزش زیست‌شناسی مورد توجه قرار گیرد. آموزش علوم تجربی در دهه‌های نیمه اول قرن بیستم بر این فرض جان‌لاک استوار بوده است که ذهن دانش‌آموز آموزش ندیده، مانند یک لوح سفید و نقش‌پذیر است (شعاری‌نژاد، ۱۳۷۴).
از جمله دروسی که پیشرفت تحصیلی در آن حائز اهمیت است و به‌عنوان موضوعی محوری و پایه‌ای در نظام آموزشی مطرح می‌شود، درس زیست‌شناسی است
روش تدریس «جیگساو» یکی از الگوهای روش تدریس مشارکتی است که برای محیط‌های آموزشی مناسب است و در سال ۱۹۷۸ توسط آرنسون به‌کار برده شد. در این روش فراگیران به گروه‌های ۴ تا ۵ نفره تقسیم می‌شوند؛ تیم‌های ویژه و تخصصی تشکیل می‌دهند و پیرامون یک موضوع یا بحث از کتاب یا داستان و غیره مطالعه عمیق‌تری انجام می‌دهند و بعد به‌منظور تدریس آموخته‌های خود به سایر اعضای گروه به تیم‌های خود باز می‌گردند. سرانجام، همه فراگیران در آزمون‌های انفرادی شرکت می‌کنند و نمره هر گروه براساس میانگین نمرات اعضای آن گروه مشخص می‌شود (اسلاوین1، ۱۹۸۴).
علی‌رغم محاسن این روش تدریس تحقیقات محدودی در ایران و کشورهای دیگر در رابطه با تأثیر این روش تدریس بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان به‌ویژه دروس متوسطه انجام شده است. نتایج صدها مطالعه و پژوهش حاکی از این است که گروه‌هایی که در موقعیت‌های یادگیری مشارکتی قرار گرفته‌اند، نه‌تنها نگرش‌های مثبت‌تری را داشته‌اند؛ بلکه یادگیری مؤثرتر و عملکرد بهتری در مقایسه با گروه‌هایی که در موقعیت آموزش سنتی قرار داشته‌اند، از خود نشان داده‌اند. پاکدل (۱۳۸۲) طی پژوهشی نشان داد که یادگیری مشارکتی بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارد و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان قوی، متوسط و ضعیف در روش یادگیری مشارکتی یکسان است. همچنین آقایاری (۱۳۸۳) نشان داد که روش تدریس مشارکتی «جیگساو» در مقایسه با روش تدریس سنتی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایه پنجم تأثیر مثبت دارد. پژوهش بوهر2 و همکاران(۱۰۱۴) در مورد آموزش به دانشجویان پزشکی در زمینه نگهداری از سالمندان و معلولان در مراکز نگهداری از سالمندان شامل مراقبت‌های ویژه و نقش‌آفرینی دانشجویان با استفاده از روش تدریس «جیگساو» در آمریکا نشان داد که با روش «جیگساو»، تمرینات به‌خوبی توسط شرکت‌کنندگان فراگرفته شد و شرکت در این دوره آموزشی باعث شد دانشجویان رشته پزشکی با فعالیت واقعی در فضای خانه‌های سالمندان و نگهداری از معلولان آشنا شوند.
جامعه آماری مورد مطالعه، شامل کلیه دانش‌آموزان دختر پایه دوم تجربی دبیرستان‌های منطقه سردشت شهرستان دزفول در سال تحصیلی 95-94 هستند
از طرفی تحولات پیچیده و سریع در نظام‌های آموزشی، وظایف جدیدی را برای آموزش‌و‌پرورش به‌عنوان مهم‌ترین نهاد ایجاد تغییر و تحول به‌وجود آورده است. با تکیه بر شیوه‌های کهن و قدیمی واکنش‌پذیر نمی‌توان جوابگوی این ضروریات بود. بنابراین، به معلمان و مربیان آموزشی، به‌کارگیری روش‌های تدریس فعال به‌عنوان یک راه‌حل برای برطرف کردن مشکلات آموزشی پیشنهاد می‌شود. ایجاد انعطاف در حین تدریس و تعامل و تماس شاگردان با هم که در روش‌های غیر فعال به حداقل می‌رسد، با استفاده از روش تدریس مشارکتی قابل وصول است. بنابراین، به‌کارگیری این روش به‌منظور افزایش تعامل و تبادل اطلاعات و دانستنی‌های میان شاگردان، ضروری است. برای رسیدن به جامعه‌ای مطلوب که افراد آن بر سرنوشت خود حاکم باشند و با هم زیستن، مشارکت، مسئولیت‌پذیری و توسعه همه‌جانبه جامعه هدف اصلی باشد، باید در نهاد آموزش‌و‌پرورش تحولی ایجاد شود و این تحول با به‌کارگیری روش‌هایی که متضمن فعالیت و مشارکت یادگیرنده در آموزش است، امکان‌پذیر و عملی است. باید در معلمان انگیزه کافی برای استفاده از این روش ایجاد شود. به‌نظر می‌رسد بسیاری از معلمان به جهت عدم آگاهی از فواید این روش، آن را به‌کار نمی‌گیرند، بنابراین باید معلمان آموزش‌های لازم را در این زمینه ببینند و تیم آموزش‌و‌پرورش استفاده از این روش را مورد حمایت قرار دهد (شکاری،1391).
بررسی پیشینه پژوهش نشان می‌دهد که تأثیر این روش تدریس در درس زیست‌شناسی یا دروس مشابه کمتر بررسی شده است. از طرفی یادگیری مشارکتی دارای ظرفیتی است که می‌تواند در کلاس‌های درس زیست‌شناسی نیز به‌کار برده شود؛ زیرا دانش‌آموزان در درس زیست‌شناسی همیشه در طول یادگیری در آزمایشگاه به‌صورت گروهی کار می‌کنند. بنابراین، آنچه نیاز دارند مهارت کارکردن در گروه است که در روش تدریس مشارکتی به‌خوبی به آن پرداخته می‌شود. لذا مسئله این پژوهش آن است که آیا روش تدریس «جیگساو» بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایه دوم تجربی در درس زیست‌شناسی تأثیر‌گذار است، یانه؟
روش پژوهش
این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی و روش تحقیق نیمه‌آزمایشی با استفاده از طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون است. در این طرح با داشتن یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل، از پیش‌آزمون و پس‌آزمون پیشرفت تحصیلی و آزمون هوش ریون استفاده شده است. عضویت در دو گروه بدون دخالت پژوهشگر انجام شده است. پس می‌توان اطمینان داشت که اگر تفاوت یا تفاوت‌هایی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مشاهده شود، این تفاوت‌ها باید به سبب تفاوت‌های الگوی تدریس باشد.
مراحل اجرای روش تدریس «جیگساو» (نمایش شکلی اجرای الگوی «جیگساو»):
بعد از انتخاب گروه آزمایش و گروه کنترل توسط معلم پیش‌آزمون‌های مربوطه به‌طور همزمان برای هر دو گروه اجرا گردید. سپس گروه آزمایش به مدت 16 جلسه (طی 8 هفته) درمعرض متغیرمستقل (تدریس گروهی «جیگساو») آموزش‌های لازم را دریافت می‌کنند. برای توضیح دادن چگونگی اجرای این الگو در پژوهش حاضر مراحل زیر انجام شد :
مرحله اول- انتخاب موضوع
مرحله دوم- گروه‌بندی دانش‌آموزان
مرحله سوم- مطالعه فردی
مرحله چهارم- تشکیل گروه‌های تخصصی
مرحله پنجم- بازگشت افراد به گروه‌ها
مرحله ششم- آزمون فردی افرادگروه‌ها و امتیازدهی به گروه
جامعه آماری، نمونه و روش نمونه‌گیری
جامعه آماری مورد مطالعه، شامل کلیه دانش‌آموزان دختر پایه دوم تجربی دبیرستان‌های منطقه سردشت شهرستان دزفول در سال تحصیلی 95-94 هستند. دو دبیرستان با توجه به همگن بودن براساس متغیرهای جنسیت، سطح سواد و سابقه تدریس معلمان به‌روش هدفمند انتخاب گردیدند. در این دو دبیرستان دانش‌آموزان دو کلاس پایه دوم به تعداد 28 نفر به‌عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شدند. دانش‌آموزان به‌شیوه تصادفی ساده به روش قرعه‌کشی در دو کلاس به‌عنوان گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. تعداد دانش‌آموزان در هر یک از دو کلاس مساوی(14 نفر) بود.
ابزار و وسایل جمع آوری اطلاعات و داده‌های مورد نیاز
اطلاعات جمع‌آوری شده در این پژوهش از طریق آزمون‌های پیشرفت تحصیلی معلم ساخته (چهار گزینه‌ای)، که در بین جامعه آماری توزیع شده بود، و نیز آزمون هوش ریون بزرگسالان گردآوری شد.
1. آزمون‌های پیشرفت تحصیلی
- آزمون پیشرفت تحصیلی معلم ساخته از کتاب زیست‌شناسی و آزمایشگاه (1): این آزمون شامل 20 سؤال چهار‌گزینه‌ای از 4 فصل کتاب زیست پایه دوم تجربی بود. از 20 سؤال آزمون؛ 5 سؤال به فصل پنجم، 8 سؤال به فصل ششم و 3 سؤال به فصل هفتم و4 سؤال به فصل هشتم اختصاص داده شده است. همچنین از20 سؤال،؛ 10 سؤال به سطح دانش، 6 سؤال به سطح فهمیدن و 4 سؤال به سطح کاربرد اختصاص یافته است.
روایی: برای به‌دست آوردن روایی محتوایی آزمون‌‌ها از قضاوت نظر متخصصان استفاده شده است. آزمون پیشرفت تحصیلی زیست‌شناسی با توجه به اهداف پژوهش، توسط محقق و برخی از دبیران زیر نظر استاد راهنما طراحی شدند. سپس تأیید افراد متخصص (سرگروه‌های آموزشی) در این زمینه، که از آنان خواسته شده تا هر نکته و ابهامی را که در هر زمینه‌ای مشاهده می‌کنند یادآور شوند. از طرفی پژوهشگر آزمون را بین 10 نفر از معلمان پایه دوم دبیرستان توزیع کرده و پس از اعمال نظر آن‌ها روایی ابزار تحقیق تأیید شد.
پایایی: در پژوهش حاضر برای تعیین پایایی آزمون زیست‌شناسی از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است.
2. آزمون سیاه و سفید 60 آیتمی ریون بزرگسالان
روایی و پایایی آزمون ریون:
این آزمون یکی از آزمون‌های غیرکلامی هوش عمومی است که در سال 1938 به‌وسیله ریون، روان‌شناس انگلیسی منتشر شد. فرم رنگی و ساده‌تر این آزمون برای کودکان 5-11 ساله و بزرگسالان عقب‌مانده ذهنی و فرم پیشرفته‌تر آن برای بزرگسالان در نظر گرفته شده است (براهنی،1356). این آزمون که 60 پرسش تصویری دارد و از 5 گروه 12 تایی( A تا E) تشکیل شده، برای اندازه‌گیری عامل عمومی اسپیرمن ساخته شده است. بارکه (1927 به نقل از مقیمی آذر،1377) ضرایب ثبات درونی آزمون ریون را با 500 آزمودنی بزرگسال در سنین مختلف در آمریکا بین 89/0 تا 97/0 گزارش کرده است.(استینسن،1956 به نقل از مقیمی آذر،1377) پایایی آزمون ریون را به‌روش بازآزمایی پس از یک هفته، یک ماه و سه ماه به ترتیب 89/0، 81/0 و 78/0 گزارش نمود. همچنین در هنجاریابی این آزمون توسط براهنی(1356) بر روی 3010 نفر در سطح شهر تهران پایایی 89/0 تا 95/0 و دامنه روایی بین 24/0 تا 61/0 گزارش گردیده است.
روش تدریس «جیگساو» یکی از الگوهای روش تدریس مشارکتی است که برای محیط‌های آموزشی مناسب است و در سال ۱۹۷۸ توسط آرنسون به‌کار برده شد
جدول1: شاخص‌های مرکزی و پراکندگی نمرات پیشرفت تحصیلی درس زیست‌شناسی دانش‌آموزان پایه دوم تجربی منطقه سردشت دزفول با کنترل هوش در دو گروه روش تدریس «جیگساو» و روش تدریس سنتی
جدول 1٭ ٭ معناداری حتی در سطح 01/0 ٭ معناداری در سطح 05/0
جدول2 : نتایج تحلیل کواریانس تک متغیره آنکوا (ANCOVA) روی نمرات پیشرفت تحصیلی درس زیست‌شناسی دانش‌آموزان پایه دوم تجربی منطقه سردشت دزفول با کنترل پیش آزمون و هوش در دو گروه روش تدریس «جیگساو» و روش تدریس سنتی
یافته‌ها
چنان‌که در جدول2 ملاحظه می‌شود در سطر اول F مربوط به بررسی همگونی شیب رگرسیون با کنترل هوش برابر با 526/0 که از لحاظ آماری در سطح 05/0 معنی‌دار است. این نشان می‌دهد پیش‌فرض همگونی شیب خط رگرسیونی (تعامل بین هوش و متغیر مستقل) رعایت شده است. در سطر دوم F مربوط به بررسی همگونی شیب رگرسیون با کنترل پیش‌آزمون برابر با 759/1 که از لحاظ آماری در سطح 05/0 معنی‌دار است. این نشان می‌دهد پیش‌فرض همگونی شیب خط رگرسیونی (تعامل بین متغیر پیش‌آزمون و مستقل) رعایت شده است. در سطر سوم F مربوط به بررسی همگونی شیب رگرسیون با کنترل هوش و پیش‌آزمون برابر با 035/3 که از لحاظ آماری در سطح 05/0 معنی‌دار است. این نشان می‌دهد پیش‌فرض همگونی شیب خط رگرسیونی (تعامل بین هوش و متغیر پیش‌آزمون و مستقل) رعایت شده است.
چنان‌که در جدول بالا ملاحظه می‌شود، مقدار F نمرات پیشرفت تحصیلی درس زیست‌شناسی دانش‌آموزان پایه دوم تجربی منطقه سردشت دزفول در دو گروه روش تدریس «جیگساو» و روش تدریس سنتی مربوط به ردیف اثر پیش‌آزمون برابر با 354/11 و اثر هــوش برابر با 378/8 که از لحاظ آماری در سطح 05/0 معنی‌دار است. این نشان می‌دهد اگر در میانگین‌ها تعدیلی صورت نگیرد بین آن‌ها تفاوت معنی‌دار وجود دارد. یعنی تفاوت میانگین‌ها با تعدیل و هم بی‌تعدیل معنی‌دار است. پس یکی دیگر از پیش‌فرض‌ها که همبستگی متغیر کنترلی (هــوش و پیش‌آزمون) و متغیر مستقل بوده، رعایت شده است. همچنین وقتی اثر تفاوت پیش‌آزمون برداشته می‌شود و میانگین‌ها تعدیل می‌شوند در پس‌آزمون نیز تفاوت معنی‌دار دیده می‌شود و به تعادل می‌رسند. مقدار F در بین گروهی باکنترل پیش‌آزمون و هــوش برابر 897/23 است که از نظر آماری معنی‌دار است.
بین میانگین نمرات پیشرفت تحصیلی درس زیست‌شناسی دانش‌آموزان پایه دوم تجربی منطقه سردشت دزفول در پس‌آزمون روش تدریس سنتی (21/13) و در پس‌آزمون روش تدریس«جیگساو» (78/15) تفاوت معناداری وجود دارد.که این تفاوت به‌نفع روش تدریس«جیگساو» در افزایش نمرات پیشرفت تحصیلی درس زیست‌شناسی دانش‌آموزان پایه دوم تجربی منطقه سردشت دزفول در بعد از آموزش با روش تدریس«جیگساو» است (مرحله پس‌آزمون 897/23 = F و سطح معنی‌داری 05/0< p ).
مشاهده داده‌های ردیف ششم (بین گروهی) جدول 2 که مربوط به بررسی فرضیه پژوهش و مقایسه بین گروه‌ها در پس‌آزمون است نشان می‌دهد که با کنترل پیش‌آزمون و هوش در مرحله پس‌آزمون مجذور‌ات به 499/0 رسیده است به عبارتی با برداشتن تأثیر پیش‌آزمون از نمرات پس‌آزمون 50 درصد از تفاوت‌های فردی در پس‌آزمون مربوط به تأثیر آموزش با روش تدریس«جیگساو» (به‌کارگیری و تأثیر متغیر مستقل) و تفاوت بین آن‌ها است. توان آماری نیز برابر با 997/0 به‌دست آمده است، یعنی احتمال اینکه فرضیه صفر اشتباهاً تأیید شده باشد در حدود صفر درصد است (خطای نوع دوم).
یعنی روش تدریس «جیگساو» توانسته بر افزایش نمرات پیشرفت تحصیلی درس زیست‌شناسی دانش‌آموزان پایه دوم تجربی منطقه سردشت دزفول نسبت به دانش‌آموزانی که با روش تدریس سنتی آموزش دیده‌اند تأثیر بیشتری داشته باشد. با این پیش‌فرض که نمرات پیش‌آزمون درس زیست‌شناسی و هوش دانش‌آموزان دو گروه نیز یکسان در نظر گرفته شده است.
بین میانگین نمرات پیشرفت تحصیلی درس زیست‌شناسی دانش‌آموزان پایه دوم تجربی منطقه سردشت دزفول در پس‌آزمون روش تدریس سنتی (21/13) و در پس‌آزمون روش تدریس“جیگساو» (78/15) تفاوت معناداری وجود دارد
بحث و نتیجه‌گیری
با استناد به یافته‌های استنباطی پژوهش در مورد تأثیر روش تدریس گروهی«جیگساو» بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در درس زیست‌شناسی؛ نشان از تأثیر مثبت روش‌های تدریس گروهی «جیگساو» بر این درس را دارد. نتایج این پژوهش با تحقیقات صورت گرفته قبلی هماهنگ است و اهمیت استفاده از روش‌های فعال را نشان می‌دهد. نتیجه این پژوهش با یافته‌های پژوهش‌های هانز و برگر(2007)، عزیز و حسین(2010)، نیکولز(2002)، شاچار و فیشر(2004)، بوهر و همکاران(2014)، آقایاری(1383)، خاوری(1394) و زرین(1395)همسو است.
نتایج یافته‌های این پژوهش نشان داد دانش‌آموزانی که به روش یادگیری «جیگساو» آموزش دریافت کرده‌اند، نسبت به دانش‌آموزانی که به‌روش سنتی آموزش داده شده‌اند، از پیشرفت تحصیلی بیشتری برخوردارند. به‌نظر می‌رسد که با توجه به فعال بودن دانش‌آموزان در روش تدریس «جیگساو» یادگیری مطالب درسی توسط آنان بهتر صورت گرفته است و در نتیجه آنان توانسته‌اند در پس‌آزمون نمرات بیشتری کسب کنند. این درحالی است که دانش‌آموزان شرکت‌کننده در روش سنتی به دلیل تکیه بر حافظه خود گاهی مطالب را فراموش کرده‌اند و لذا احتمال یادآوری آن مطالب هنگام امتحان کم است. این نتیجه مؤید این حقیقت است که اجرای روش تدریس «جیگساو» برای افزایش میزان یادگیری و فهم دانش‌آموزان، ارتقای نمره پیشرفت تحصیلی آنان تأثیر شگرفی دارد، به عبارت دیگر، در روش تدریس «جیگساو» از طریق مشارکت جدی‌تر فراگیران و بالا رفتن سطح درگیری آنان زمینه مناسب‌تری برای درک مطالب را امکان‌پذیر کرده و یادگیری پایدارتری برای آنان حاصل می‌شود.
در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که الگوهای تدریس ابزار مهمی برای گشودن راه سازماندهی آموزش‌و‌پرورش در جهت استفاده از انواع هوش و افزایش یادگیری دانش‌آموزان است. الگوی تدریس مشارکتی «جیگساو» رویکرد آموزشی مناسب برای استفاده از مسئله‌گشایی و تفکر و تحقیق با توجه به برنامه، اهداف و امکانات را در اختیار می‌گذارد. الگوهای تدریس مشارکتی به‌لحاظ ساختاری زیرمجموعه خانواده الگوی اجتماعی و برای آموزش همکاری است. در الگوی تدریس «جیگساو» دانش‌آموزان نقش اساسی بر عهده دارند. معلم به‌عنوان راهنما و هدایت‌کننده عمل می‌کند و وظیفه دارد شرایط یادگیری را فراهم آورد. این الگو دانش‌آموزان را به گفت‌وگو، جست‌وجو، تفکر و آموزش یکدیگر فرا می‌خواند (آقایاری،1383).
با توجه به پژوهش حاضر و همسویی آن با پژوهش‌های صورت‌گرفته در این حوزه می‌توان بر اجرای یادگیری گروهی «جیگساو» در کلاس‌های مورد بررسی، تأکید کرد و احتمالاً ضرورت کاربرد آن را در سایر دروس مورد بحث قرار داد؛ اما نکته مهم کیفیت اجرای روش تدریس «جیگساو» است. به این معنا که اجرای ناقص، یا نادرست ممکن است نتیجه منفی در پی داشته باشد. در صورت نداشتن آگاهی معلمان از مبانی و مراحل اجرای آن این احتمال می‌رود که فعالیت‌هایی را با نام یادگیری گروهی «جیگساو» انجام دهند که قرابتی با این روش نداشته باشد. بدیهی است ارتقای دانش و مهارت‌های حرفه‌ای آموزگاران در تدریس و رساندن وضع به سطح مطلوب می‌تواند در پیشرفت تحصیلی و عملکرد دانش‌آموزان مؤثر باشد.
در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که الگوهای تدریس ابزار مهمی برای گشودن راه سازماندهی آموزش‌و‌پرورش در جهت استفاده از انواع هوش و افزایش یادگیری دانش‌آموزان است
منابع
1. امیدیان، فرانک (1394). روش‌های تدریس براساس رویکرد رفتارگرایی، شناخت‌گرایی و ساختارگرایی با تأکید بر نمونه‌ها، دزفول، انتشارات اهورا قلم.
2. بهرنگی، محمدرضا و آقایاری، طیبه (1383). تحول ناشی از تدریس مشارکتی از نوع “جیگساو» در وضعیت سنتی تدریس دانش‌آموزان پایه پنجم، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره10، سال سوم.
3. پاکدل، لطیف.(1382). مقایسه اثربخشی روش تدریس فعال و سنتی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع راهنمایی آموزش‌و‌پرورش فریدونشهر در سال تحصیلی 82-81 ، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان، مدیریت آموزش و پژوهش.
4. ﺟهانیان ،ﺑﻬﻨﺎز (1389). ﺑﺮرﺳﯽ دیدﮔﺎه ﺟﺎن دیویی درﺑﺎره ﺗﺮبیت ﻋﻘﻼﻧﯽ و اﻣﮑﺎن ﺑﻬﺮه‌گیری از آن در آﻣﻮزش‌وﭘﺮورش ایران پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
5. خاوری، اسد.(1394). مقایسه اثربخشی روش تدریس «جیگساو» و روش تدریس سنتی بر پیشرفت تحصیلی درس آمار دانشجویان دانشگاه فرهنگیان اندیمشک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دزفول.
6. سیف، علی‌اکبر. (1386). روانشناسی پرورشی نوین، روانشناسی یادگیری و آموزش، تهران، انتشارات دوران.
7. شعاری‌نژاد،علی‌اکبر(1374). فلسفه آموزش‌و‌پرورش، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم.
8. شکاری، ع.(1391). تأثیر یادگیری مشارکتی بر رشد مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان، فصلنامه راهبردهای آموزش، دوره5، شماره1.
9. Alice W(2005). Understanding Learning through Collaboration and Succesful. Malekan A, Traslator. Tehran:Ney Publication.
10. Buhr,G.T.Heflin,M.T,White,H.K,Pinherio,S.O.Using the Jigsow Cooperative Learning Method to Health Medical Students About Long Term and Postacute Care.JAMDA(2014)1-6.
11. Gillies,R.M. & Ashman, A.F.(2003). Cooperative Learning ; The social and intellectual outcomes of learning groups. LonDon and New York; Routledgefalmer 2003,pp54-68.
12. Slavin,R.E.(1984). Cooperative learning and the cooperative school. Educational Leadership,45(3),7-14.
مریم طاهر دباغ
کارشناس ارشد برنامه‌ریزی آموزشی
دکتر فرانک امیدیان
زهرا پور سراج
کارشناس ارشد برنامه‌ریزی آموزشی
احمد دیار امیدی
کارشناس ارشد برنامه‌ریزی آموزشی