چکیده
نانوذرات پایه‌ای در حال حاضر برای کاربردهای پزشکی در حال توسعه هستند. این نانوذرات شامل مواد مصنوعی و نیز بنیان‌های طبیعی، مانند نانوذرات ویروسی و ذرات فاقد ژنوم مشابه ویروس هستند. طیف وسیعی از روش‌های مهندسی شیمی و ژنتیک باعث می‌شوند نانوذرات ویروسی هدفمند، فرمولاسیون‌ها و بارهای بزرگ، معرف‌های تصویربرداری، یا مواد دارویی را حمل کنند. علاوه بر این، می‌توان این ذرات را با ایجاد لیگاندهای پپتیدی روی سطح ذرات تولید کرد. در این مقاله، درباره برجسته‌ترین و پیشرفته‌ترین اصول مهندسی ویروس و پیشرفت‌های آن بحث خواهیم کرد. زمان زیادی طول نخواهد کشید که نانوفناوری ویروسی نقش مهمی در کلینیک‌ها به‌عهده خواهد داشت.
1. طبقه‌بندی نانومواد برای کاربردهای پزشکی
خواص منحصربه‌فرد نانوذرات قرار است نسل جدیدی از روش‌های تشخیصی به کمک واکنشگرها را به وجود آورد و با نسبت سیگنال به نویز بالاتر نسبت به روش‌های تصویربرداری فعلی کمک کند. همچنین قرار است این ذرات به درمان‌های هدفمندی که بیشتر از داروهای امروزی مفیدند و اثرهای نامطلوب کمتری دارند، یاری رسانند. نسبت سطح به‌حجم نانومواد بزرگتر از سایر حامل‌های قدیمی است و این مواد ظرفیت بیشتری برای حمل مواد دارویی و یا معرف‌های تصویربرداری دارند. توانایی تزریق نانوذرات با لیگاندهای متصل شده به آن‌ها بالاست، یعنی می‌توانند به تشخیص و درمان کمک کنند و همچنین مواد را به سلول‌های خاص تحویل دهند. در حال حاضر چندین نوع از نانومواد در حال توسعه هستند، از جمله مواد مصنوعی و طبیعی مانند نانوذرات ویروسی که هریک از آن‌ها مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد و با توجه به‌خواص فارماکوکینتیک، سمّیت، ایمنی‌زایی و خاصیت بافت هدف برای عملکرد خاصی انتخاب می‌شود.
تاکنون بیش از 25 مدل دارورسانی برای استفاده بالینی، از جمله پگیلاسیون1، تأیید شده است. دوکسوروبیسین2 لیپوزومی، آلبومین متصل به‌پاکلی‌تاکسل3، مواد کنتراست‌دهنده مبتنی بر نانوذرات برای استفاده در تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، پلی (اسید لاکتیک‌ـ‌گلیکولیک اسید) برای دارورسانی مبتنی بر ویروس به وسیله تزریق واکسن‌ها (1 و 2). فرمول‌های بیشتری در حال حاضر تحت آزمایش بالینی هستند (3). با این حال، تأخیر قابل توجهی بین توسعه سامانه‌های جدید پزشکی نانو و توزیع آن‌ها در کلینیک‌ها وجود دارد که اغلب به علت زیست‌تجزیه‌پذیر نبودن و مقاومت بدن است. نتایج آزمایش‌های برون‌تنی و درون‌تنی تکرارشدنی نیستند و بنابراین، تحقیقات روی سامانه‌های نانوذرات زیست‌سازگار متمرکز است؛ یعنی زیست‌نانو موادی که به‌طور طبیعی با محیط‌زیست سازگارند و بنابراین، به‌دنبال کاندیداهای امیدوارکننده‌ای هستند که در آزمایش‌های درون‌تنی از آن‌ها استفاده کنند.
2. نانوذرات ویروسی
ویروس‌ها به‌طور طبیعی به شکلی تکامل یافته‌اند تا سلول‌های خاصی را که کارایی بالایی دارند، آلوده کنند و محتویات ژنتیک خود را از طریق این سلول‌ها تکثیر کنند. بنابراین، ویروس‌ها امکان توسعه دارورسانی هدفمند یا واکنش‌های تصویربرداری خاص بافت را فراهم می‌کنند. علاقه به بهره‌برداری از نانوذرات ویروسی (VNPها) و ذرات ویروس‌مانند (VLPها) باعث شده است تا زیست‌شناسان، شیمی‌دان‌ها، مهندسان و محققان پزشکی به مطالعه بیشتر آن‌ها بپردازند. ذرات ویروس‌مانند مشابه ژنوم‌های آزاد هستند و می‌توانند به‌عنوان یک زیرمجموعه از VNPها در نظر گرفته شوند. VNPهای مشتق شده از گیاهان و باکتری‌ها به‌طور ویژه‌ای ارزشمندند، زیرا نه‌تنها زیست‌سازگار و زیست‌تخریب‌پذیرند، بلکه در انسان و سایر پستانداران نیز به‌عنوان عوامل غیرعفونی و بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند (4 و 5). ویژگی‌های نانوذرات ویروسی به خوبی شناخته شده است. این ساختارهای یک‌پارچه را می‌توان در مقادیر زیاد تولید کرد (6 و 7). براساس ساختارهای بسیار متقارن VNPها می‌توان آن‌ها را به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و کارآمد‌ترین نانومواد تولیدشده در طبیعت در نظر گرفت. ساختار اساسی VNP را می‌توان به طرق مختلفی برنامه‌ریزی کرد. به‌عنوان مثال، می‌توان حفره داخلی آن‌ها را با مولکول‌های دارویی، مواد مورد نیاز در تصویربرداری، نقاط کوانتو‌می و دیگر نانوذرات پر کرد؛ در حالی‌که در سطح خارجی آن‌ها می‌توان لیگاندهای هدفمند قرار داد تا نانوذرات را به سلول‌های خاص تحویل دهند (8).
3. تولید و مهندسی
۳ـ۱. تولید نانوذرات ویروسی و ذرات ویروس‌مانند
نانوذرات ویروسی را می‌توان با کمترین آسیب در میزبان طبیعی خود تولید کرد؛ در حالی‌که ذرات ویروس‌مانند برای تولید در سامانه‌های بیان ناهمگن مناسب‌ترند. نانوذرات ویروسی مبتنی بر ویروس‌های گیاهی مانند ویروس موزاییک (Brome BMV)، ویروس Cowpea chlorotic mottle (CCMV)، ویروس موزائیک (CPMV) Cowpea، ویروس سیب‌زمینی (PVX) X و ویروس موزائیک توتون (TMV) را می‌توان در مقادیر گر‌می در گیاهان تولید کرد. عملکرد مشابه با نانوذرات ویروسی با اساس باکتریوفاژی مانند Qβ ،MS2، HK97 و M13 با استفاده از کشت باکتری اشریشیا کلای به‌دست می‌آیند. ذرات ویروس مانند و کایمری (جهش‌یافته) و نانوذرات ویروسی اغلب در سامانه‌های بیان هترولوژیک، مانند E.coli و مخمر تولید می‌شوند. ذرات ویروس‌مانند مبتنی بر ویروس‌های یوکاریوتی، تمایل دارند با حامل‌های باکلوویروس در سلول‌های حشرات (9)، یا حامل آدنوویروس در سلول‌های پستانداران (10) تولید شوند. ذرات ویروس‌مانند همچنین می‌توانند به‌طور مستقیم از نانوذرات ویروسی به‌وسیله تورم ناشی از pH تولید شوند و پس از هیدرولیز قلیایی، نوکلئیک اسیدهای تولید شده آزاد شوند (11).
۳ـ۲. مهندسی ژنتیک
VNPها و VLPها از زیر مجموعه‌های پروتئینی جمع‌آوری شده‌ای ساخته می‌شوند که ساختار و خواص فیزیکی و شیمیایی آن‌ها می‌تواند توسط مهندسی ژنتیک تغییر یابد. این مسئله مزیت واضح‌تری نسبت به هر ماده مصنوعی ارائه می‌دهد؛ زیرا تغییرات شیمیایی 100٪ کارآمد نیستند. مهندسی ژنتیک می‌تواند برای وارد کردن آمینواسیدهایی که به‌عنوان عاملی برای اتصال استفاده می‌شود، به‌کار گرفته شود.
۳ـ۳. مهندسی شیمی و بسته‌بندی محموله در کپسول
پروتئین‌های پوششی VNP / VLP را می‌توان با استفاده از پروتکل‌های اتصالات زیستی اصلاح شیمیایی کرد. آمینواسیدهای دارای زنجیره‌های واکنش‌پذیر، مانند لیزین، سیستئین، آسپارتات و گلوتامات را می‌توان با آنتی‌بادی‌ها، الیگونوکلئوتیدها، پپتیدها، پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها، واکنش‌های فلورسنت و داروها فعال کرد. علاوه بر این، این روش‌ها را می‌توان برای ترکیب گروه‌های عملکردی مصنوعی با کمک علم شیمی انتخاب کرد و در اتصال تریروزین دیازونیم و واکنش اکسید هیدروژن مورد استفاده قرار داد (8).
۴. از مهندسی تا کاربرد بالقوه
چند واکسن برای بیماری‌های عفونی براساس ذرات ویروس‌مانند پستانداران تولید شده است که در حال حاضر در کلینیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند (13 و 14)؛ در همین حال، عملکردهای مشابه برای جلوگیری از سرطان نیز در حال توسعه‌اند. انتقال ژن ویروس‌های انسانی به بیماران انسانی با استفاده از حامل‌های ویروسی پستانداران صورت می‌گیرد، چندین فرمولاسیون در حال حاضر وجود دارند که تحت آزمایش‌های بالینی هستند (15). بسیاری از حامل‌های جدید VNP / VLP به‌شکل پیشرونده‌ای در حال توسعه هستند و تمرکز به سمت استفاده از باکتریوفاژها و ویروس‌های گیاهی است؛ زیرا استفاده از آن‌ها برای انسان امن‌تر است.
۴ـ ۱. واکسن‌های مبتنی بر VLP و VNPهای کایمری
ویروس‌ها راهکار مفیدی برای تولید واکسن‌های جدید ارائه می‌دهند؛ زیرا ساختار پروتئینی تکراری آن‌ها، ذرات طبیعی و پاتوژن وابسته به‌الگوهای مولکولی، باعث افزایش ایمنی بدن نسبت به آن‌ها می‌شود. در این مورد، سه راهبرد اساسی کاربرد دارد:
• نانوذرات ویروسی توسط درمان‌های شیمیایی بدون عفونت ارائه می‌شوند؛
• ذرات مشابه‌ویروس فاقد ژنوم و بدون عفونت در سیستم‌های بیان هتروژن تولید می‌شوند.
• نانوذرات ویروس‌های کایمری توسط مهندسان ژنتیک ایجاد می‌شوند و از این راهبرد اغلب برای ویروس‌هایی که به‌طور طبیعی انسان را آلوده نمی‌‌کنند، استفاده می‌شود (16). اگرچه ایمن‌سازی برای توسعه واکسن‌ها مطلوب است، اما کارایی نانومواد مورد استفاده در واکنش‌های تصویربرداری یا تحویل دارو کاهش می‌یابد. بنابراین، تلاش شده است تا VNPها را از دستگاه ایمنی محافظت کنند و بهترین روش محافظت از آن‌ها متصل‌کردن زنجیرهای پلی‌اتیلن گلیکول به‌سطح خارجی آن‌هاست. نشان داده شده است که این کار باعث کاهش تعاملات خاص و ایمنی‌زاییVNPها هنگام افزایش زمان و ثبات پلاسمای خون می‌شود (17 و 18).
۴ـ۲. تحویل هدفمند
استفاده از نانوذرات هدفمند از جمله روش‌های تشخیصی و درمانی با ارزش محسوب می‌شوند؛ زیرا نسبت سیگنال به نویز را که در تصویربرداری وجود دارد، بدون استفاده از رنگ‌آمیزی پس‌زمینه افزایش می‌دهند و آن‌ها را بهبود می‌بخشند. برای افزایش اثربخشی داروها و کاهش عوارض جانبی، تمرکز بر مولکول‌های درمانی مورد نیاز کمک شایانی می‌کند. توسعه نانوذرات هدفمند از طریق استفاده از اطلاعات موجود برای کشف اهداف مولکولی خاص و لیگاندها تسهیل شده است (19 و 20). در دو سال گذشته، چندین فرمولاسیون براساس VNP طراحی شده و برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی از آن‌ها استفاده شده است (21 و 22). اخیرا، هدف قرار دادن تومور درون‌تنی با ذرات CPMV متصل شده به لیگاندهای پپتیدی انجام شده و نشان داده شده است که فرمولاسیون CPMV قادر به‌عبور از لایه‌های اندوتلیال است و می‌تواند درون تومور موضع بگیرد (23). فرمولاسیون CPMV اصلاح شده به‌کمک پیوند کوالانسی با رنگ فروسرخ و پپتیدهای بومبسین با هدف قرار دادن گیرنده پپتید گاسترین آزاد روی سلول‌های سرطانی پروستات نمایان می‌شوند (شکل2) (24). این مطالعات نشان می‌دهند که VNPها می‌توانند به‌طور مؤثر در محل بیماری قرار گیرند و راه را برای توسعه بیشتر واکنش‌گرهای تصویربرداری با بافت خاص و داروها هموار کنند.
۴ـ۳. درمان به‌کمک نانوذرات ویروس و حامل‌های ژن‌درمانی
نقش طبیعی ویروس‌هایی که نوکلئیک اسیدها را به سلول‌ها می‌رسانند، باعث می‌شود تا آن‌ها به‌عنوان حامل ژن‌درمانی مناسب باشند و در آزمایش‌های بالینی چندین گونه از ویروس‌های پستانداران مورد بررسی قرار گرفته است (15). سمّیت ذاتی ویروس‌های پستانداران باعث ایجاد نگرانی‌هایی برای استفاده از آن‌ها به‌عنوان حامل شده است و تحقیقات را به استفاده از حامل‌های ویروسی غیرپستانداران مانند باکتریوفاژها ترغیب کرده است. به تازگی نشان داده شده است که ذرات MS2 اصلاح شده با پپتیدهای TAT HIV-1 به‌عنوان عوامل نفوذ سلولی مؤثر در انتقال ژن عمل می‌کنند (25). مطالعه روی نانوذرات ویروس M13 ، به‌ویژه برای هدف قرار دادن تومورهای جامد پس از تجویز سیستمیک در موش نیز نتایج امیدبخشی را نشان داده است. انتقال دارو به‌سلول‌های پستانداران را می‌توان بدون یک ویروس کمکی یا هر عامل ساماندهی دیگری به دست آورد، اما ویروس‌ها و سایر عوامل انتقال اجازه می‌دهند تا از تومور تصویربرداری، یا میزان دارورسانی را اندازه‌گیری کرد (شکل 4) (26 و 27).
۴-۴. تصویربرداری
نانوذرات ویروسی را می‌توان به‌طور کوانتو‌می در بسیاری از واکنش‌های مختلف تصویربرداری، مانند اتصال به‌رنگ‌های فلورسنت شرکت داد. همچنین می‌توانند برای تصویربرداری داخل عروقی استفاده شوند و به سنسورهای CFMV فلورسنت اجازه می‌دهند که در جریان خون جنین موش و جوجه در عمق 500 میکرومتر و تا 72 ساعت به‌شکل زنده تصویربرداری انجام شود (18). این سنسورهای CPMV به‌طور خاص سلول‌های اندوتلیال را در تعامل با ویمنتین نمایش و روی سطح سلول‌ها را نشان می‌دهند و جذبشان توسط سلول‌های اندوتلیوم تومور افزایش می‌یابد (28). این ویژگی خاص CPMV برای تصویربرداری از آنژیوژنز تومور مورد استفاده قرار گرفته است (29). پتانسیل تصویرسازی از سلول‌های تومور و متاستاتیک در مطالعات اخیر نشان داده شده است که CPMV با انواع سلول‌های سرطانی انسان ارتباط برقرار می‌کند و می‌تواند در داخل تومورهای بدن زندگی کند (30).
چشم‌انداز
VNPها و VLPها زمینه‌های متنوعی از کاربردهای زیست‌پزشکی، از جمله پیشگیری، تشخیص، نظارت و درمان را فراهم می‌کنند. اصلاح شیمیایی و ژنتیک را می‌توان برای تولید ویژگی‌های متعدد به‌کار برد. به‌عنوان مثال، اضافه کردن مواد دارویی، سموم، معرف‌های تصویربرداری، اپی‌توپ‌ها و پپتیدهای هدف خاص به سطوح داخلی و خارجی ذرات کپسولی‌شده و خود‌مجتمع‌شونده را می‌توان برای پر کردن حفره‌های این ذرات با بارهای مختلف استفاده شود. این انعطاف‌پذیری منحصر به‌فرد مزایای بسیاری نسبت به‌نانوذرات مصنوعی دارند.
فنون نانو فناوری ویروسی هنوز در مراحل نسبتاً اولیه توسعه قرار دارد. با این حال، با توجه به اینکه برخی از فناوری‌های مبتنی بر نانو، تقریباً سه دهه پیش معرفی شده‌اند. VNPها گام‌های بلندی به‌سوی کلینیک‌ها برداشته‌اند. یکی از دلایل این امر آن است که فناوری VNP راهکاری بسیار متنوع در زمینه مهندسی شیمی و توسعه کاربردهای زیست‌پزشکی ارائه می‌دهد. تحقیقات بیشتر برای ایجاد یک درک جامع از خواص رفتاری سامانه‌های حامل VNP / VLP درون‌تنی برای تسهیل استفاده از نانومواد‌های مبتنی بر ویروس در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و درمانگاه‌ها لازم است.
پی‌نوشت‌ها
1. PEGylation
2. doxorubicin
3. Paclitaxel
منابع
1. Wagner V, Dullaart A, Bock AK, Zweck A. The emerging nanomedicine landscape. Nat Biotechnol. 2006; 24(10):1211–1217. [PubMed: 17033654]
2. Peek LJ, Middaugh CR, Berkland C. Nanotechnology in vaccine delivery. Adv Drug Deliver Rev. 2008; 60(8):915–928.
3. Farrell D, Alper J, Ptak K, Panaro NJ, Grodzinski P, Barker AD. Recent Advances from the National Cancer Institute Alliance for Nanotechnology in Cancer. Acs Nano. 2010; 4(2):589–594. [PubMed: 20175564]
4. Singh P, Prasuhn D, Yeh RM, Destito G, Rae CS, Osborn K, Finn MG, Manchester M. Bio- distribution, toxicity and pathology of cowpea mosaic virus nanoparticles in vivo. J Control Release. 2007; 120(1–2):41–50. Describes the in vivo properties of CPMV. [PubMed: 17512998]
5. Kaiser CR, Flenniken ML, Gillitzer E, Harmsen AL, Harmsen AG, Jutila MA, Douglas T, Young MJ. Biodistribution studies of protein cage nanoparticles demonstrate broad tissue distribution and rapid clearance in vivo. Int J Nanomed. 2007; 2(4):715–733. Describes the in vivo properties of CCMV.
6. Doan DN, Lee KC, Laurinmaki P, Butcher S, Wong SM, Dokland T. Three-dimensional reconstruction of hibiscus chlorotic ringspot virus. J Struct Biol. 2003; 144(3):253–261. [PubMed: 14643194]
7. Sachse C, Chen JZ, Coureux P-D, Stroupe ME, Fändrich M, Grigorieff N. High-resolution Electron Microscopy of Helical Specimens. A Fresh Look at Tobacco Mosaic Virus. Journal of Molecular Biology. 2007; 371(3):812–835. [PubMed: 17585939]
8. Pokorski JK, Steinmetz NF. The Art of Engineering Viral Nanoparticles. Mol Pharm. 2010 Review article on the chemical engineering of VNPs.
9. Schneemann A, Young MJ. Viral assembly using heterologous expression systems and cell extracts. Adv Protein Chem. 2003; 64:1–36. Review article on production of VNPs. [PubMed: 13677044]
10. Garnier A, Cote J, Nadeau I, Kamen A, Massie B. Scale-up of the adenovirus expression system for the production of recombinant protein in human 293S cells. Cytotechnology. 1994; 15(1–3): 145–155. [PubMed: 7765926]
11. Mueller A, Kadri A, Jeske H, Wege C. In vitro assembly of Tobacco mosaic virus coat protein variants derived from fission yeast expression clones or plants. Journal of Virological Methods. 2010; 166(1–2):77–85. [PubMed: 20219539]
12. Ren Y, Wong SM, Lim LY. Folic acid-conjugated protein cages of a plant virus. A novel delivery platform for doxorubicin. Bioconjugate Chem. 2007; 18(3):836–843. Targeted drug- delivery using VNPs.
13. Mcaleer WJ, Buynak EB, Maigetter RZ, Wampler DE, Miller WJ, Hilleman MR. Human Hepatitis-B Vaccine from Recombinant Yeast. Nature. 1984; 307(5947):178–180. [PubMed: 6318124]
14. Martin SJ, Vyakarnam A, Cheingsongpopov R, Callow D, Jones KL, Senior JM, Adams SE, Kingsman AJ, Matear P, Gotch FM, Mcmichael AJ, et al. Immunization of Human Hiv-Seronegative Volunteers with Recombinant P17/P24-Ty Virus-Like Particles Elicits Hiv-1 P24- Specific Cellular and Humoral Immune-Responses. Aids. 1993; 7(10):1315–1323. [PubMed: 8267904]
15. Edelstein ML, Abedi MR, Wixon J, Edelstein RM. Gene therapy clinical trials worldwide 1989– 2004 - an overview. J Gene Med. 2004; 6(6):597–602. [PubMed: 15170730]
16. Plummer EM, Manchester M. Viral nanoparticles and virus-like particles: platforms for contemporary vaccine design. Wiley Interdiscip Rev Nanomed Nanobiotechnol. 2010 Review describing the applications of VNPs as platforms for vaccine development.
17. Raja KS, Wang Q, Gonzalez MJ, Manchester M, Johnson JE, Finn MG. Hybrid virus-polymer materials. 1. Synthesis and properties of PEG-decorated cowpea mosaic virus. Biomacromolecules. 2003; 4(3):472–476. [PubMed: 12741758]
18. Lewis JD, Destito G, Zijlstra A, Gonzalez MJ, Quigley JP, Manchester M, Stuhlmann H. Viral nanoparticles as tools for intravital vascular imaging. Nat Med. 2006; 12(3):354–360. Use of fluorescent VNPs for intravital imaging applications. [PubMed: 16501571]
19. Ruoslahti E, Bhatia SN, Sailor MJ. Targeting of drugs and nanoparticles to tumors. J Cell Biol. 2010; 188(6):759–768. [PubMed: 20231381]
20. Arap W, Haedicke W, Bernasconi M, Kain R, Rajotte D, Krajewski S, Ellerby HM, Bredesen DE, Pasqualini R, Ruoslahti E. Targeting the prostate for destruction through a vascular address. P Natl Acad Sci USA. 2002; 99(3):1527–1531.
21. Loo L, Guenther RH, Lommel SA, Franzen S. Infusion of dye molecules into Red clover necrotic mosaic virus. Chem Commun. 2008; (1):88–90.
22. Huang RK, Steinmetz NF, Fu CY, Manchester M, Johnson JE. Transferrin-mediated targeting of bacteriophage HK97 nanoparticles into tumor cells. Nanomedicine (Lond). 2011; 6(1):55–68. Tumor cell targeting using protein-engineered VNPs. [PubMed: 21182418]
23. Brunel FM, Lewis JD, Destito G, Steinmetz NF, Manchester M, Stuhlmann H, Dawson PE. Hydrazone Ligation Strategy to Assemble Multifunctional Viral Nanoparticles for Cell Imaging and Tumor Targeting. Nano Lett. 2010; 10(3):1093–1097. Tumor targeting using peptide- engineered VNPs. [PubMed: 20163184]
24. Steinmetz NF, Ablack A, Hickey JL, Ablack J, Manocha B, Mymryk JSLGL, Lewis JD. Intravital Imaging of Human Prostate Cancer using Viral Nanoparticles Targeted to Gastrin-Releasing Peptide Receptors. Small. in press. Tumor targeting using peptide-engineered VNPs.
25. Wei B, Wei YX, Zhang K, Wang J, Xu RH, Zhan S, Lin GG, Wang W, Liu M, Wang JN, Zhang R, et al. Development of an antisense RNA delivery system using conjugates of the MS2 bacteriophage capsids and HIV-1 TAT cell penetrating peptide. Biomed Pharmacother. 2009; 63(4):313–318. [PubMed: 18823738]
26. Hajitou A, Trepel M, Lilley CE, Soghomonyan S, Alauddin MM, Marini FC, Restel BH, Ozawa MG, Moya CA, Rangel R, Sun Y, et al. A hybrid vector for ligand-directed tumor targeting and molecular imaging. Cell. 2006; 125(2):385–398. Gene-delivery using engineered VNPs. [PubMed: 16630824]
27. Trepel M, Stoneham CA, Eleftherohorinou H, Mazarakis ND, Pasqualini R, Arap W, Hajitou A. A heterotypic bystander effect for tumor cell killing after adeno-associated virus/phage-mediated, vascular-targeted suicide gene transfer. Mol Cancer Ther. 2009; 8(8):2383–2391. [PubMed: 19671758]
28. Koudelka KJ, Destito G, Plummer EM, Trauger SA, Siuzdak G, Manchester M. Endothelial Targeting of Cowpea Mosaic Virus (CPMV) via Surface Vimentin. Plos Pathog. 2009; 5(5)
29. Leong HS, Steinmetz NF, Ablack A, Destito G, Zijlstra A, Stuhlmann H, Manchester M, Lewis JD. Intravital imaging of embryonic and tumor neovasculature using viral nanoparticles. Nat Protoc. 2010; 5(8):1406–1417. Use of fluorescent VNPs for intravital imaging applications. [PubMed: 20671724]
30. Steinmetz NF, Cho C-F, Ablack A, Lewis JD, Manchester M. CPMV nanoparticles target surface vimentin on cancer cells. Nanomedicine. 2011in press
31. Hooker JM, O’Neil JP, Romanini DW, Taylor SE, Francis MB. Genome-free viral capsids as carriers for positron emission tomography radiolabels. Mol Imaging Biol. 2008; 10(4):182–191. VNPs for PET imaging. [PubMed: 18437498] 77. Flexman JA, Cross DJ, Lewellen BL, Miyoshi S, Kim Y, Minoshima S.Magnetically targeted viral envelopes. A PET investigation of initial biodistribution. Ieee T Nanobiosci. 2008; 7(3):223–232.