تبدیل نداری که توان خواند جهانت
تغییر نداری که توان گفت که جانی
عطار
سی و پنج سال است که در سفری طولانی به سوی کشف جهانِ زنده با شما همراهیم. بی‌گمان، نه همه همراهان امروزی همان همراهان نخستین‌اند؛ چه بسا همراهانی که در نقطه‌ای از مسیر این سفر، خواسته یا ناخواسته ما را ترک کرده‌اند و چه بسیارند نوهمراهانِ جوان و تازه‌نفس.
در این سفر تغییرپذیر، البته آنچه ثابت و پایدار بر جای مانده است، آنچنان‌که در همه مخلوقات عالم از جمله، جمله جانداران پدیدار می‌شود، «تغییر» است و بس. در تاریخ این نشریه هرچند گاه یک بار تغییر یا تغییرهایی ثبت است که به منظور سازگاری و تناسب با وضعیت‌های جدید اجتماعی، آموزشی و علمی روی داده‌اند.
از این شماره نیز تغییر دیگری در تاریخ نشریه رشد آموزش زیست‌شناسی آغاز می‌شود. کاهش تعداد صفحات نشریه یکی از این تغییرات و گسترش بخش آموزشی در برابر عقب‌نشینی بخش علمی نیز یکی دیگر از این تغییرات است. بنابراین، انتظار می‌رود بیشتر نوشته‌های هر شماره که قرار است عمدتاً آموزشی باشند، کوتاه‌تر از پیش شوند. این هر دو تغییر جبری را به فال نیک می‌گیریم و به سوی تولید نشریه‌ای با کیفیت بیشتر و آموزشی‌تر پیش خواهیم رفت.
۲
تغییر در همه مخلوقات عالم روی می‌دهد؛ از جمله در ژنوم ویروس‌ها. چندی است که این تغییر موجب پدیداری ویروس کووید-۱۹ شده که گرچه حتی جاندار نمی‌دانیمش؛ اما آنچنان سخت به جان خلق افتاده که حدود ۱.6 میلیارد دانش‌آموز را خانه‌نشین و نگرانی‌های جدی و عمیقی در زمینه بهداشت عمومی بین‌المللی ایجاد کرده است. این ذرّه جان‌گیرِ جهان‌گیر همچنان در حال گسترش در سراسر گیتی است و از طریق تماس مستقیم با قطرک‌های تنفسی افراد آلوده یا تماس با سطوح آلوده به بدن می‌رسد و بیمار می‌کند. پس جوامع انسانی هر کدام به نوعی، برای جلوگیری از گسترش بیشتر آن اقداماتی انجام داده‌اند که یکی از این اقدامات تعطیلی مدارس و در عین حال ادامه برقراری آموزش مجازی بوده است. می‌توان انتظار داشت که بالاخره روزی در آینده نزدیک بار دیگر مدارس بازگشایی خواهند شد؛ اما دنیا دیگر هرگز مانند گذشته نخواهد بود. در این صورت، باید آگاه و هوشیار باشیم و دانش‌آموزان را به بهترین نحو در برابر این ویروس متغیر محافظت و از آنان حمایت کنیم. بدانیم اگر دانش‌آموزان و معلمان را به مدرسه می‌کشانیم، الزاماً باید مراقب باشیم که در معرض ویروس قرار نگیرند. بی‌گمان همه می‌دانیم که ویروس کووید-۱۹ مرز نمی‌شناسد و بین افراد متعلق به قومیت‌های مختلف فرق نمی‌گذارد و به سن و جنسیت افراد توجهی ندارد. شک نیست که معلمان زیست‌شناسی کشور در ترویج روحیه و نگرش علمی برای حفاظت از دانش‌آموزان پیشگام‌اند و می‌توانند با دانش و اطلاعات خود در یاری رساندن به مدیران و کارکنان مدارس نقشی سازنده و بی‌همتا داشته باشند.
۳
تغییر در ژنوم ویروس کرونا و تبدیل آن به ماشین کشتار لاجرم موجب تغییر در روش‌ها، رویکردها و روندهای آموزشی شده است. بی‌گمان لازم است در راستـای ارتقـای سـواد علمی شهـروندان وزنِ موضوع بیماری‌های همه‌گیر و بهداشت عمومی در برنامه‌های درسی افزایش یابد؛ اما چندی است تعطیلی مدارس موجب تقویت آموزش از راه دور در دنیای مجازی شده است. بی‌گمان جامعه‌ای که تاکنون آموزش از راه دور را فقط برای موارد خاص به کار می‌برده و آماده گسترش سراسری آن نبوده، در این مسیر با دشواری‌هایی رو به روست که بدون تردید تجربه‌های حاصل از انجام آن به تدریج راه خود را در میان روش‌های تدریس مؤثر خواهد یافت. در این شماره نوشته‌هایی درباره تجربه‌هایی از آموزش مجازی درج شده است.
۴
یکی از نقاط ضعف آموزش زیست‌شناسی در جامعه ما کم‌توجهی به آموزش مهارت‌های عملی و ذهنی، آزمایشگری و انجام کارها و فعالیت‌های علمی عملی است. آموزش مهارت‌های ذهنی و عملی به‌ویژه در محیط‌های مجازی خود موضوع گسترده‌ای است که نیازمند بررسی همه‌جانبه است. پاییزتان بهاری باد
